دلار (به لاتین: Dollar، آوایش انگلیسی: دالِر، آوایش فرانسوی: دلار) نام یکای پول 33 کشور جهان از جمله کشورهای آمریکا، کانادا، استرالیا، نیوزیلند، و سنگاپور است. واژه دالر احتمالاً صورت مقلوب تالر یا یوآخیمزتالر است که نام منطقه‌ای است در بوهم که معادن نقره مرغوبی داشت. و از آن برای ضرب سکه استفاده می‌شد. امروزه این منطقه بخشی از جمهوری چک است و چک‌ها آن را با نام یاخیموف می‌شناسند.
علامت $ برای دلار آمریکا و بسیاری از کشورهای دیگر استفاده می‌شود. در قرن 18 میلادی ps برای پزو استفاده می‌شد و به مرور دو حرف s و p به هم چسبیده شده و علامت $ را تشکیل دادند. اس با خط عمودی «$» که علامت بین‌المللی دلار است نیز از اسپانیایی‌ها اقتباس شده که پول خود را با علامت P (پی) مشخص می‌کردند و این "P" در آمریکای شمالی به تدریج و در جریان نوشتن به شکل «$» درآمد.
ارز ابزار اصلی وشناخته شده دادوستدها در جهان امروز به شمار می‌رود. ارز به صورت سکه یا اسکناس توسط دولت‌ها توزیع می‌شود. اکثر کشورهای جهان ارز یا واحدپول ویژه خود را تعریف کرده و بر اساس مقتضیات اقتصادی خود دست به انتشار آن می‌زنند.
برخی از کشورها نیز از واحدهای پولی مهم دنیا برای دادوستدهای داخلی خود بهر می‌گیرند. به طور مثال در حال حاضر به غیر از ایالات متحده آمریکا، 27 کشور دیگر نیز دلار آمریکا را به عنوان واحد پول خود انتخاب کرده‌اند. از جمله این کشورها می‌توان به زیمبابوه، پرتوریکو، جامائیکا و...اشاره کرد.
در ایران ارز به مفهوم واحد پول سایر کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرد. مهم‌ترین و پرکاربردترین ارزها در بازار ایران دلار آمریکا، یورو، یوآن چین، درهم امارات، لیر ترکیه است. این ارزها بخش عمده داده و ستد بازار ارز ایران را به خود اختصاص داده‌اند.
با توجه به مقتضیات اقتصادی جوامع مختلف، دولت‌های سیستم‌های متفاوتی را برای تنظیم روابط پولی خود تدوین و به مرحله اجرا می‌رسانند. این سیستم‌ها را به صورت کلی نظامهای ارزی می‌نامند.
به صورت کلی نظامهای ارزی در طیفی تعریف می‌شوند که دریک سر آن نظامهای«شناور مطلق» و در سردیگر آن«ثابت مطلق» قرار دارند. در ادامه برخی از این نظام‌ها را بررسی می‌کنیم.
نظام‌میخکوب سخت: یکی از سیستم‌های ارزی به شمار می‌روند، سیستمی که عمدتا چارچوب بسیار محدود کننده‌ای برای سیاستگذار پولی به همراه دارد. این دسته از نظامهای ارزی عموما با تصویب قانون رسمیت پیدا می‌کنند و تغییر دادن آنها مستلزم هزینه‌های بالایی _ اعم از فرایند تغییر قانون و تغییر ساختار اقتصادی_ برای سیاستگذار است. این دسته از نظامهای ارزی شامل سه نظام پذیرش واحد پول خارجی،تشکیل کمیته ارزی و اتحادیه پولی است . با یکسان شدن تورم در کشورهای طرف این نظام ارزی (کشور لنگر و پذیرنده لنگر)، تغییر نرخ ارز حقیقی بین این کشورها منوط به تغییر قیمتهای اسمی یا بهره وری است.
نظامهای میخکوب ملایم: نظامهای ارزی میخکوب ملایم، نظام‌هایی هستند که معمولا نرخ یا مسیر مشخص ارزی برای اقتصاد تعریف می‌کنند و همچنین در این نظام ارزی اتخار تصمیم برای مداخله در بازار ارز یا بازار پول برای رسیدن به هدف ارزی براساس دستورالعمل انجام می‌شود.
از دیگر نظامهای ثابت مطلق می‌توان به میخکوب قابل تعدیل، میخکوب خزنده و میخکوب منعطف اشاره کرد.
سیستم‌های ارزی شناور به سیستمی اطلاق می‌شود، که در آن نرخ ارز آزادانه توسط بازار تعیین می‌شود و دخالت در بازار پول و ارز (در صورت وجود) برای رسیدن به نرخ ارز خاصی صورت نمی‌پذیرد. سیستم‌های ارزی شناور به دودسته اصلی تقسیم می‌شوند: شناور مدیریت شده و شناور مطلق
در سیستم شناور مدیریت شده در برخی موارد دولت برای تنظیم بازار دخالت‌های محدودی خواهد داشت، اما در شناور مطلق همه‌چیز دربازار مشخص می‌شود.
برای تعیین نرخ ارز نظریه‌های متفاوتی مطرح است دو نظریه سنتی هستند که بیشتر به تغییرات نرخ ارز در بازه زمانی بلند مدت می‌پردازند و دو نظریه که به روز تر هستند و به بالا و پایین شدن نرخ ارز در بازه زمانی کوتاه مدت توجه دارند. وقتی میزان صادرات یک کشور با واردات آن برابری داشته باشد نرخ تعادلی ارز برقرار می شود.
در کشور ایران نرخ ارز در اثر علل مخصوص به خود افزایش می یابد. این عوامل در دو گروه دسته بندی می شوند؛ علل خارجی و علل داخلی. علل خارجی به روابط دیپلماتیک بین ایران و کشورهای دیگر بستگی دارد و به هر حال با توجه به تحریم هایی که کشور ایران درگیر آن شده است و توافق هسته ای( برجام) که بین ایران و گروه 5+1 به توافق رسید، باعث امیدواری بود که ایران بتواند پس از انزوا در تجارت خارجی خود، از این اتفاقات رها شده و کشور را در سمت رونق اقتصادی به حرکت درآورد ولی با تمام امید و پیش بینی ها این اتفاق نیافتاد و تا زمانی که تمام اعضای برجام به آن متعهد بودند ایران نتوانست از نتایج برجام به خوبی استفاده کند .
نرخ ارز ثابت از طرف دولت ها در جهت باقی ماندن ارزش پول واحد کشور و در محدوده مورد نظر دولت ها تعیین می شود. و نرخ رسمی ارز یک کشور را توسط بانک مرکزی با قیمت طلا در یک مسیر قرار می دهد . بطور مثال در کشور ایران نرخ ارز ثابت که دولت در برابر دلار امریکا در نظر گرفت 42000 ریال است.
نرخ ارز شناور همان نرخ ارز نوسان دار است که در آن خرید و فروش هرگونه ارز و تبادلات ارزی در هر کشور با توجه به بازار جهانی آن ارز و نرخ اش در کشورهای دیگر ممکن است در یک بازه زمانی کوتاه مدت تغییر کند.
بازار ارز دربسیاری از موارد متاثر از رویدادهای مهم اقتصادی وسیاسی کشور است. همانطور که اشاره شد عوامل خارجی که به روابط دیپلماتیک بین کشورها به طور مثال ایران و امریکا اشاره دارد در بسیاری از موارد باعث نواسانات در بازار ارز می شود. اما در مقابل دلایل خارجی، در داخل هم اتفاقاتی نظیر افزایش تقاضای دلار، ورود نقدینگی به بازار با کاهش سود سپرده های بانکی، تقاضای دلار برای سفرهای خارجی و بعضا خارج کردن دلار به جای دیگر ارز ها از کشور، درخواست دلار برای واردات کالاهای اساسی و درخواست کاذب دلار به دلیل فشار و فضای روانی در داخل از عوامل نوسان نرخ دلار در بازار ایران است.
در نرخ حقیقی دلار ما می توانیم کالا ها و یا خدمات یک کشور را با خدمات و کالاهای یک کشور دیگر تبادل کنیم. نرخ حقیقی دلار را می توانیم از راه فرمولی ساده بدست بیاوریم؛ نرخ اسمی دلار را در قیمت داخلی محصول ضرب و جواب را تقسیم بر قیمت خارجی آن محصول می کنیم و نرخ حقیقی دلار برای یک محصول مورد نظر را در می یابیم . از آنجاییکه نرخ حقیقی دلار در ترسیم الگوی تجارت و میزان واردات و صادرات هر کشوری موثر است از اهمیتی ویژه ای برخوردار است.در نتیجه نرخ واقعی دلار از شاخص برابری قدرت خرید دلار امریکا به ریال ایران به دست می آید.
قیمت دلار دولتی یا مبادله ای از سمت دولت و در جایی به اسم مرکز مبادلات ارزی تعیین می شود. این نوع ارز در مقابل مفهومی به اسم قیمت دلار آزاد قرار می گیرد. دلیل تفاوت ارز دولتی با آزاد در این است که ارز مبادله ای یا دولتی از طرف دولت مشخص می شود اما ارز ازاد در بازار و با توجه به عرضه و تقاضا و شرایط اقتصادی کشور نرخ گذاری می شود. در نظامی که نرخ ارز چند نرخی است معمولا آن نرخی که پایین ترین نرخ موجود باشد نرخ ارز دولتی نامیده می شود. باید توجه داشت که ارز دولتی تمام کالا ها را در بر نمی گیرد و تنها برای واردات از کشور های خاص پرداخت می گردد و همچنین بانک طرف قرارداد 35 درصد از میزان ارائه را وثیقه نگه می دارد.
بانک ملی ایران با سرمایه گذاری و کسب مجوز از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در سال 1383 بصورت شرکت سهامی خاص صرافی ملی را تاسیس کرد و بر خلاف اعمال محدودیت های جامعه جهانی ، نقش مهمی را در انتقال مبالغ ارزی و ساخت و متعادل کردن بازار ارز ایفا نموده است.
شرکت صرافی ملی ایران با استفاده از علم و دانش و به کارگیری مدیران با تجربه و کارشناسان ورزیده ارزی و بانکی روابط سازنده با واحدهای خارج از کشور بانک ملی و بستن قرارداد با کارگزاران معتبر و خوش نام و با استفاده از تجهیزات به روز ، ریسک معامله حواله های ارزی و نقدی(اسکناس و پول) را به کمترین سطح ممکن رسانده است.
در تاریخ اردیبهشت ماه سال 1397 بانک مرکزی با ارئه طرحی به نام سامانه نیمایی در راستای بهبود بازار ارز و واردات کالا را رونمایی کرد. سامانه نیمایی شامل یک نظام یکپارچه در معاملات ارزی است. این سامانه در راستای فراهم کردن ارز و آسان نمودن تامین ارز برای واردات کالا و ساخن یک فضای مطمئن معاملات برای خریداران و فروشندگان کالا و ارز به وجود امده است.
ساز و کار سامانه نیمایی به این صورت است که خریدار می‌تواند در یک محیط متحد درخواست خرید ارز خود را به فروشندگان بدهد و همچنین فروشندگان به تقاضای افراد و خریداران دسترسی دارد و فروشنده‌ای که بخواهد خدمات ارائه دهد می‌تواند در یک محیط سالم رقابتی خدمات خود را در دسترس خریداران قرار دهد و پیشنهاد خرید ارز خریداران را پاسخگو باشد. به عبارت ساده تر، سامانه ارز نیمایی فضای آنلاین برای تبادل ارز است که در اختیار خریداران و فروشندگان قرار می گیرد.
سنا در اصل سایتی است که بانک مرکزی در راستای ارائه میانگین قیمت دلار در صرافی ها به راه انداخته است. همچنین در این سایت نرخ های روز ارز به صورت ساعتی گزارش می شود. همچنین با هدف آسان کردن سفر به عتبات عالیات، زائران می توانند از طریق همین سامانه سنا ارز زائران اربعین دریافت کنند. کارکرد سامانه سنا، ارزیابی و نظارت بر ارز و مبادلات ارزی است که از سال 90 راه اندازی شده است و صرافی ها موظف به ثبت معاملات روزانه ارزی خود در این سامانه هستند.
در این جا منظور دلاری است که شما امروز در بازار خرید و فروش می کنید اما فردای روز خرید خود آن را دریافت می نمایید. در این قیمت گذاری که بر اساس پیش بینی های فعالان اقتصادی در بازار غیر رسمی انجام می شود ممکن است بالا رود یا پایین بیاید و همچنین تابع تمام اتفاقات و نوسانات مختلف است. پس به طور دقیق نمی توان از گران بودن یا ارزن تر بودن دلار فردایی صحبت کرد.
دلار تهران: مفهوم این قیمت دلاری است که در تهران خرید و فروش می شود. و دلار تهران به چندین بخش من جمله سبزه میدان، پاساژافشار و خیابان منوچهری دسته بندی می شود. به طور مثال اگر شما در سبزه میدان دلار معامله کنید قیمت آن ممکن است متفاوت باشد با وقتی که از چهاراره استانبول اقدام به خرید و فروش دلار می کنید. در این بین هم ممکن است برخی شایعات هم روی قیمت دلار در مکان های مختلف اثر بگذارد. به طور مثال اینکه می‌گویند دلار تقلبی در اسکناس های قدیمی چاپ بیشتر یافت می شود بنابراین باید اسکناس های با تاریخ قدیمی ارزان تر معامله شوند یا دلارهایی که خطی آبی دارند گران‌تر است، این شایعات معمولا اساس و پایه واقعی ندارند و صرفا در جهت سود و منفعت به وجود می آید.
همانطور که در دلار تهران اشاره شد در این جا هم به دلاری گفته می شود که در شهر مشهد خرید و فروش شود. دلار مشهد اساسا از دلار تهران ارزان تر است زیرا در نوسانات نرخ ارز بعد جغرافیایی و مکانی نیز دارای اهمیت است. به این ترتیب که حمل و نقل ارز از محلی که عرضه می شود یعنی تهران تا مقصد و شهر مشهد همچنین بر روی قیمت دلار مشهد تاثیر می گذارد. این اتفاق در شرایط اقتصادی خاص مثل امروز ایران که نوسان قیمت دلار بسیار زیاد است و درخواست برای خرید دلار بالا است تشدید می شود.
شهر مشهد به دلیل همجواری با مرز شرقی ایران و به دلیل اینکه در نواحی مرزی خرید و فروش معاملات بیشتر نقدی است و بانکی وجود ندارد قیمت ارز از نواحی مرکزی ایران پایین تر رقم می خورد. در زمانی که معامله ارز قاچاق اعلام گشت و در حمل و نقل آن امکان ریسک و خرید افزایش یافت بر روی قیمت دلار در نقاط مختلف ایران هم اثر گذار شد.
در ادامه مبحث دلار مشهد در اینجا هم همان موارد مطرح است با این تفاوت که در این جا پای قاچاقچیان هم درمیان است.
به همین ترتیب ارائه شده دلار به ترتیب بیشترین تا کمترین نرخ گذاری از تهران، مشهد، سلیمانیه، هرات رسید.
تعدادی از صرافی های کشور در بعضی کشور های خارج دارای حساب ارزی هستند و می توانند برای افرادی که درخواست حواله دلار می کنند برای همان کشور حواله تهییه کنند. در این نوع حواله دلار به علت آنکه پای پول و اسکناس در میان نیست قیمت آن به نسبت زمانیکه دلار را به صورت نقد تهیه می کنید کمی پایین تر حساب می شود.
برای تشخیص دلار تقلبی از دلار اصل بهترین و راحت ترین راه جنس اسکناس دلار است زیراکه جنس دلار از نوعی کتان خاص به وجود می اید که در بازار داد و ستد نمی شود. همچنین وضوح بالای اسکناس نیز راه دیگری است به این صورت که هیچ پرینتری کیفیت چاپ اصلی را ندارد. تکراری نبودن شماره سریال ها و براق بودن یکی از اعداد اسکناس دلار نیز راه های دیگر تشخیص تقلبی از اصل است.
سنت واحد خرد دلار آمریکا است. هر دلار برابر 100 سنت است.
شش نوع اسکناس دلار چاپ می شود که از کمترین یک دلاری تا بیشترین 100 دلاری موجود است به این ترتیب که داریم:
1 دلاری
5 دلاری
10 دلاری
20 دلاری
50 دلاری
100 دلاری
منبع: wikipedia
به پول‌های خارجی ارز گفته می‌شود. به گفته دیگر به واحدهای پولی که در کشورهای دیگر جز کشور اصلی داد و ستد شود به صورت کلی ارز گفته می‌شود. نرخ ارز عبارت است از مقداری از واحد پولی ملی که برای بدست آوردن واحد پول کشور دیگر باید پرداخت شود.
ارز عموماً نوع پذیرفته‌شده‌ای از پول است که شامل سکه و اسکناس‌های کاغذی می‌شود و توسط دولت توزیع شده و در داخل اقتصاد گردش دارد. ارز که به عنوان واسطه مبادله کالا و خدمات مورد استفاده قرار می‌گیرد، پایه و زیربنای کسب‌وکارها به حساب می‌آید.
یکی از تفاوت‌های بین معاملات مالی در داخل کشور و مبادلات بین‌المللی این است که درتجارت داخلی نیاز به پرداخت و دریافت وجوه بر حسب پول رایج ملی است اما در معاملات خارجی معمولاً این وجوه به شکل پول‌های رایج و معتبر خارجی و بین المللی، پرداخت می‌شود.
مثلاً در ایران برای انجام مبادلات، از ریال استفاده می‌شود، در آلمان یورو و آمریکا دلار آمریکا، اما وقتی یک ایرانی بخواهد از آمریکا کالایی را تهیه کند باید در ازای آن دلار آمریکا بپردازد، بنابراین باید بر اساس یک رابطهٔ مبادلهٔ تعریف شده (نرخ ارز) ریال بدهد و دلار بگیرد و با آن کالا را بخرد.
منظور از ارز هر وسیله‌ای است که به صورت اسکناس، حواله یا چک در مبادلات خارجی جهت پرداخت‌ها استفاده می‌شود و منظور از نرخ ارز خارجی عبارت است از مقداری از واحد پولی ملی که برای بدست آوردن واحد پول کشور دیگر باید پرداخت شود.
همچنین می‌توان نرخ ارز را، ارزش برابری یک واحد پول خارجی به پول داخلی دانست. به عبارت دیگر بهای خرید یا فروش یک واحد پول خارجی به پول رایج کشور را نرخ ارز می‌گویند.
قیمت یک‌کالای خارجی در داخل کشور، وابسته به قیمت آن‌کالا در مبدأ و همچنین نرخ ارز آن‌کشور است. طبق این‌قاعده اگر هزینه‌های‌جنبی مبادله، ناچیز باشد، قیمت یک‌کالا در همه جا با توجه به قیمت‌ارز، یکسان خواهد بود و در شرایط ایده‌آل قدرت خریدیک ارز در داخل و خارج یکسان خواهد بود.
اگر قاعدهٔ قیمت یکسان را به مجموعه‌ای از کالاها یا سبد مصرفی یک جامعه تعمیم دهیم، به قاعدهٔ برابری قدرت خرید می‌رسیم. با فرض برابری قدرت خرید در مورد همه کالاها و امکان تهیه تمامی آنها از دیگر کشورهای جهان، رابطهٔ نرخ ارز را می‌توان به صورت زیر نوشت:
قیمت سبد کالاهای خارجی / قیمت سبد کالاهای داخلی = نرخ ارز
به این معنی که درصد تغییرات نرخ ارز، برابر است با تفاضل تغییرات تورم داخلی و خارجی.
اگر نرخ تورم در داخل و خارج یکسان با شد، نرخ ارز نیز بدون تغییر باقی می‌ماند.
اما اگر تورم داخلی بیشتر از تورم خارجی شود، در نتیجه انتظار افزایش نرخ ارز نیز وجود دارد.
و همچنین اگر نرخ تورم داخلی کمتر از تورم خارجی بشود، نرخ ارز کاهش خواهد یافت.
ارز خارجی همانند پول ملی یک کالا محسوب می‌شود، و دارای بازاری است که از دو طرف، عرضه و تقاضا تشکیل می‌شود.
بازار ارز خارجی عبارت است از چارچوب سازمان یافته و معینی که در آن افراد، مؤسسات و بانک‌ها به کار خرید و فروش پول‌های خارجی یا ارز اشتغال دارند. وظیفهٔ اصلی بازار ارز خارجی عبارت است از انتقال وجوه یا قدرت خرید از یک کشور به کشور دیگر.
وظیفهٔ دیگر بازار ارز، تأمین اعتبار است. این امر مانند کالا مستلزم انتقال از فروشنده به خریدار می‌باشد.
به‌طور کلی چهار نوع معامله در بازارهای ارزی انجام می‌پذیرد:
معاملات حال (spot).
معاملات سلف (forward).
معاملات سوآپ (swap).
آربیتراژ (arbitrage).
همانند هر کالای دیگر، عرضهٔ ارز با قیمت آن (نرخ ارز) رابطهٔ مستقیم دارد.
نرخ ارز حقیقی عبارت است از نسبت قیمتهای خارجی به قیمتهای داخلی بر حسب یک پول: {4}{2}R=\frac
R=\frac{〖ep〗^f}{p
که P و Pf به ترتیب سطح عمومی قیمت‌ها در داخل و خارج است و e همان نرخ ارز اسمی و ارزش ریالی پول خارجی است.
نرخ ارز مؤثر اسمی ارزش پول یک کشور را برحسب یک میانگین وزنی از پول سایر کشورها اندازه‌گیری می‌کند که در آن وزن‌ها انعکاس دهندهٔ سهم هر کشور در تجارت بین‌المللی این کشور می‌باشد. به همین دلیل به آن نرخ ارز با وزن تجاری هم می‌گویند.
نرخ ارز مؤثر حقیقی از تقسیم یک میانگین وزنی از قیمت سبد کالایی در کشورهای طرف تجاری بر حسب پول داخلی نسبت به قیمت آن در کشور به دست می‌آید.
در مدل‌های اولیه نرخ ارز بر مبنای نظریهٔ برابری قدرت خرید(ppp) تعیین می‌شد و تنها عامل نوسانات نرخ ارز اسمی را قیمت کالاها می‌دانستند.
اما آنچه بدیهی است این است که عوامل گوناگونی بر نرخ ارز تأثیر می‌گذارند:
هرگونه تغییر و تحول در تراز پرداخت‌ها تأثیر مستقیم روی نرخ ارز می‌گذارد. دارندگان ارز کشوری که تراز پرداخت‌هایش رو به کاهش است، آن را می‌فروشند و ارز معتبر دیگری را خریداری می‌کنند؛ بنابراین، عرضهٔ این ارز در بازار زیاد می‌شود و نرخ آن نسبت به ارزهای دیگر کاهش می‌یابد.
هر اندازه کشوری بیشتر مقروض باشد نیازش به ارز خارجی برای پرداخت اصل و بهرهٔ بدهی‌ها بیشتر است. بنابر این، فشاری که روی ذخایر ارزی آن کشور وارد می‌شود، روی نرخ ارز آن کشور منتقل شده و آن را ضعیف می‌کند.
ممکن است نرخ ارزها بر اثر پیش‌بینی‌هایی که نسبت به وضعیت آنها می‌شود، تغییر کند. با وجود انتظار نرخ ارز قوی در آینده، صادرات به آن کالا به تأخیر خواهد افتاد تا زمانی که نرخ ارز کاملاً قوی شده و در هنگام تبدیل آن به پول کشور خودی با نرخ بهتری روبه روبوده و پول بیشتری دریافت گردد.
در صورت برابری نرخ تورم در هر دو کشور باید به شاخص قیمتهای خرده‌فروشی و عمده‌فروشی توجه کرد تا وضعیت هر کشور مشخص شود.
سیاست‌هایی که‌بر نرخ ارز اثر می‌گذارند عبارت‌اند از: رشد معقول عرضهٔ پول، سیاست‌های مناسب مالی، خصوصیات دیپلماسی خارجی و فعالیت‌های نظامی، سرمایه‌گذاری در مقایسه با میزان نقدینگی.
محدودشدن واردات وثابت کردن نرخ ارز چه نتیجه ای دارد؟
نرخ ارز رسمی ممکن است درصورت وجود شرایطی دچار ضعف شود. این عوامل عبارت‌اند از: 1- ادامه کسری در موازنه پرداخت‌های کشور؛ 2- کاهش در میزان ذخیره طلا و ارزهای خارجی؛ 3- تورم داخلی؛ 4- بی‌اعتمادی به پول داخلی؛ 5- سیاست‌های دولت که به جای مبارزه با علت، با معلول مبارزه می‌کند؛ 6- خط مشی‌های دولت که سبب تضعیف اقتصاد داخلی می‌شود؛ 7- احتمال‌تضعیف نرخ‌رسمی ارز کشورهایی که‌یک اقتصاد به آنها تعهد و وابستگی نزدیک دارد.
در سال 1944م. بر اساس معاهدهٔ «برتن وودز» کشورها ملزم به حفظ ارزش پول در برابر دلار با یک نسبت مشخص طلا شدند که به سیاست نرخ ارز ثابت شهرت داشت اما در سال 1971م. با اعلام عدم تعهد ایالات متحده در حفظ، برابری و تعویض دلار و طلا، کشورها و درصدر آنها ژاپن سیستم نرخ ارز شناور (مبتنی بر عرضه و تقاضا در بازار) را جایگزین نمودند. مهم‌ترین نظام ارزی، نظام ارزی ثابت و نظام ارزی شناور است، البته، نظامهای دیگری نیز به مرور زمان به‌وجود آمده‌اند و می‌توانند استفاده‌شوند که بسته به شرایط و نیاز کشورها به کار گرفته می‌شوند.
وضعیتی است که در آن نیروهای بازار کاملاً فعال هستند، اما بانک مرکزی بسته به ملاحظات و ضرورت‌های موجود، نرخ ارز معینی را به عنوان نرخ ارز هدف تعیین می‌کند و با مداخله در بازار و از طریق ساز وکار ذخایر خود، از آن نرخ هدف حمایت می‌کند.
مثلاً اگر نرخ ارز تمایل داشته باشد که از نرخ هدف بالاتر رود بانک مرکزی با عرضهٔ ذخایر ارزی خود به بازار از افزایش نرخ ارز جلوگیری می‌کند و همچنین اگر نرخ ارز تمایل داشته باشد از نرخ هدف کاهش یابد بانک مرکزی مذکور با خرید ارز از بازار و افزایش ذخایر خود از این کار جلوگیری می‌کند.
مزایا و معایب انتخاب نرخ ارز ثابت: انتخاب نظام ارزی ثابت باعث می‌شود که مردم و بنگاهها بتوانند، مادامی که نرخ ارز ثابت نگه‌داشته‌شده‌است بدون نگرانی درمورد نوسانات نرخ ارز برای آینده برنامه‌ریزی کنند. در این صورت در سطح خرد ثبات وجود دارد، اما از آن جا که نوسانات ارز به بخش عرضهٔ پول منتقل می‌شود، ممکن است بی‌ثباتی به بخش کلان اقتصاد منتقل شود.
به ترتیباتی از بازار گفته می‌شود که در آن نرخ ارز بر اساس تعامل نیروهای عرضه و تقاضا ارز بدون مداخلهٔ مقامات پولی و به صورت آزاد تعیین می‌شود.
مزایا و معایب انتخاب نرخ ارز شناور: انتخاب نظام شناور باعث می‌شود نرخ ارز متغیر باشد ولی در نهایت ثبات اقتصاد کلان، به معنای ثبات در حجم پول و تثبیت نرخ تورم، در بلند مدت حاصل می‌گردد.
سیاست‌های مالی در نبود نرخ ارز و حساب سرمایه بر سطح تقاضای کل و درآمد کل تأثیری ندارد و به خاطر بالا رفتن نرخ بهره و کاهش سرمایه‌گذاری تنها ترکیب محصول تغییر می‌کند، حجم پول در جریان نیز کاهش یافته ذخایر ارزی بانک مرکزی هم کاهش می‌یابد.
این سیاست‌ها در چنین شرایطی بی اثر است و به‌طور موقت موجب کاهش نرخ بهره می‌شود؛ و شاید اندکی ترکیب محصول را تغییر دهد.
سطح درآمد کل تعادلی به‌طور مثبت تحت تأثیر قرار می‌گیرد و افزایش می‌یابد.
سیاست پولی در سطح درآمد تأثیر مثبت دارد، اما اثر آن بر نرخ بهره به‌طور دقیق مشخص نیست. ممکن است نرخ بهره در تعادل جدید نسبت به قبل کاهش یابد یا افزایش پیدا کند یا بدون تغییر بماند.
تک نرخی شدن ارز اقدامی بسیار مثبت، مؤثر و عامل مهم برای جلوگیری از مفاسد و رانت خواری است و اقتصاد ایران نیازمند ارز تک نرخی است.
با اقدامات انجام شده از سال 68، در فروردین 72 برای اولین بار ارز در اقتصاد ایران تک نرخی شد که هفت ماه تداوم یافت.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در سال 1381، به منظور اصلاح نظام اداری کشور اقدام به اجرای سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز کرد و به نظام ارزی شناور مدیریت شده روی آورد. اما در عمل فقط نوسانات نرخ دلار آمریکا در یک محدوده، کنترل شد، و همه ساله بر قیمت دلار افزوده شد.
در سال 89 به دلیل تورم زاید الوصف و رشد نقدینگی باز هم فاصله بین نرخ ارز دولتی و ارز آزاد ایجاد شد و باز هم شاهد ارز دونرخی و در نتیجه فساد بود. برای افزایش نرخ ارز می‌توان فوایدی همچون افزایش رقابت پذیری جهانی و افزایش صادرات را برشمرد، اما در مقابل روند دو نرخی بودن ارز به ضرر کشور است، و ارز دو نرخی موجب فساد است.
در سه شنبه 2 اردیبهشت 1393، بانک مرکزی نرخ فروش دلار در سال 92 را اعلام کرد که بر اساس آن، نرخ دلار در بازار آزاد در پایان اسفندماه 3026 تومان، در پایان بهمن ماه 2950 تومان، در پایان دی ماه 2975 تومان، در پایان آذر ماه 2949 تومان، در پایان آبان ماه 3012 تومان، در پایان مهر ماه 3034 تومان، در پایان شهریور ماه 3177 تومان، در پایان مردادماه 3180 تومان، در پایان تیرماه 3271 تومان، در پایان خردادماه 3579 تومان، در پایان اردیبهشت ماه 3546 تومان و در پایان فروردین ماه 3503 تومان بود.
همچنین در سال‌های 92 و 91 نیز میزان مابه التفاوت نرخ دلار رسمی با نرخ دلار آزاد «به ترتیب» برای هریک دلار حدوداً با اختلاف «523 تومان» و هر یک دلار حدود «2174 تومان» می‌بود.
در سیاست اقتصادی حسن روحانی، به گزارش ارانیکو، هدف اعلامی از سوی مسئولان تک نرخی شدن ارز در بازار آزاد و بانک‌ها از ابتدای پاییز 1393 بوده‌است که البته مشخص نیست این هدف در چه نرخی عملی خواهد شد.
در آذر و دی سال 1395 طی یک ماه جهشی 20 درصدی در نرخ ارز بازار آزاد ایران رخ داد. متخصصان این جهش را ناشی از چند فرض می‌دانند؛ اولین فرضی که مطرح است، افزایش 5 درصدی قیمت جهانی دلار نسبت به سایر ارزهاست که می‌تواند در افزایش قیمت دلار در ایران هم تأثیر بگذارد. این قیمت از آذرماه سال 93 تا آذرماه سال 95، 14 درصد افزایش داشته‌است. فرض بعدی افزایش سفرها در روزهای تعطیلات ژانویه و کریسمس می‌باشد که باعث می‌شود تقاضا برای دلار افزایش یابد و این به افزایش قیمت دلار دامن می‌زند. فرض دیگری که بعضی از متخصصین مطرح می‌کنند، این است که دولت و بانک مرکزی، برای سنجش میزان کشش قیمت دلار در بازار، آن را رها کرده‌اند و برای کم کردن قیمت آن فشاری وارد نمی‌کنند تا بتوانند از این طریق، دلار را تک نرخی کنند. علاوه بر این‌ها شرکت‌های زیادی هستند که با تقویم میلادی کار می‌کنند و با پایان یافتن سال میلادی مجبورند مقادیری ارز از کشور خارج کنند که این امر نیز موجب افزایش قیمت دلار در کشور می‌شود. در دی ماه 1396 قیمت دلار از 4400 تومان فراتر رفت که کارشناسان اقتصادی دلیل اصلی آن را مرتبط به عدم تحقق نظام رفع تحریم مرتبط با برجام می‌دانند.
ارز رقابتی، ارزی است که از سوی دولت در رقابت با بازار آزاد، عرضه می‌شود. ارز دولتی، ارزی است که دولت از طریق بانک‌های مجاور و به نرخ دولتی فروشد. ارز دانشجویی، ارزی است که دولت برای تأمین مخارج دانشجویان خارج از کشور در نظر می‌گیرد و به دانشجویان برای ادامه تحصیل می‌دهد. ارز تهاتری، ارزی است که در قرار دادهای پایاپا مبنای محاسبه قرار می‌گیرد. ارز مبادله‌ای، ارزی است که در مرکز مبادلات ارزی برای برخی گروه از کالاها جهت واردات در نظر گرفته می‌شود. ارز یوزانس، ارزی است که پس از دریافت کالا حواله می‌شود.
ارز شناور، ارزی است که بهای آن ثابت نیست و بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. ارز صادراتی، ارزی است که از راه فروش کالای صادراتی تأمین می‌شود.
یورو (به الفبای لاتین: Euro) (نماد: €؛ کد ایزو: EUR) یکای پول کشورهای منطقه یورو است که به 100 سنت تقسیم می‌شود. استفاده از یورو در اول ژانویه سال 2002 رسماً در کشورهای آلمان، فرانسه، بلژیک، اتریش، اسپانیا، پرتغال، یونان، ایتالیا، ایرلند، لوکزامبورگ، هلند و فنلاند آغاز شد و اکنون در 19 کشور از 27 عضو اتحادیه اروپا به‌طور رسمی در جریان است.
ضرب هر سکه (سنت) یا (یورو) در هر کشور عضو منطقه یورو شکل خاص و طرح خودش را دارد.
سکه های ضرب هلند و اسپانیا ، فنلاند ، آلمان ، فرانسه و.. با یکدیگر متفاوت هستند.
نماد یورو (€) یک نماد پول است که نماد یورو بوده و در منطقه یورو کاربرد دارد.
نماد یورو از حرف یونانی اپسیلون گرفته شده‌است.
ایده یکای پول یکسان، نخستین بار توسط ژاک دلور، وزیر اقتصاد سابق فرانسه که از سال 1985 تا 1995، ریاست کمیسیون اروپا را به عهده داشت، ارائه شد. هدف این بود که هویت اروپایی در بازارها تقویت شده و تثبیت قیمت‌ها، رشد اقتصادی و منافع تجاری نصیب اعضا شود. دلور در گزارشی که در سال 1989 ارائه داد، یکای پول مشترک را یک هدف پولی مشترک توصیف کرد که تاحدی موجب رهایی کامل از جنبش‌های سرمایه‌داری خواهد شد. یکای پول یورو که بزرگ‌ترین قدرت تجاری دنیا را شکل داد، با هدف وصل‌کردن کشورهای اروپایی برای مقاصد تجاری و سیاسی، یورو در بحبوحه آشوب‌های سیاسی و اقتصادی به وجود آمد؛ دیوار برلین در سال 1989 فروریخته بود و آلمان‌ها در اندیشه اتحاد بودند، در شرق اروپا بساط کمونیسم برچیده شده بود و منطقه شاهد فراز و فرودهای بسیار بود. با پایان جنگ جهانی دوم، اتحادیه اروپا تأسیس شده بود اما اقتصاد منطقه در مسیر تک قطبی‌شدن حرکت می‌کرد. پیمان ماستریخت در تاریخ 7 فوریه 1992 در یکی از شهرهای هلند به نام ماستریخت به امضا رسید و از سال 1993 به اجرا درآمد. این معاهده، ساختار یک یکای پول مشترک را طراحی کرد؛ نماد این ارز جدید از حرف اپسیلون در الفبای یونانی (ε) الهام گرفت و از سال 2001، سکه‌ها و اسکناس‌های آن توسط بانک مرکزی اروپا منتشر و وارد بازار شد.
| رتبه | ارزها | کد ایزو 4217 (نشان) | ٪ سهم روزانه (16 سپتامبر 2019) |
|---|---|---|---|
| 1 |  دلار آمریکا | USD (US$) | 88٫3% |
| 2 |  یورو | EUR (€) | 32٫3٪ |
| 3 |  ین ژاپن | JPY (¥) | 16٫8٪ |
| 4 |  پوند استرلینگ | GBP (£) | 12٫8٪ |
| 5 |  دلار استرالیا | AUD (A$) | 6٫8٪ |
| 6 |  دلار کانادا | CAD (C$) | 5٫0٪ |
| 7 |  فرانک سوئیس | CHF (Fr) | 5٫0٪ |
| 8 |  یوان چین | CNY (元) | 4٫3٪ |
| 9 |  دلار هنگ کنگ | HKD (HK$) | 3٫5٪ |
| 10 |  دلار زلاندنو | NZD (NZ$) | 2٫1٪ |
| 11 |  کرون سوئد | (kr) SEK | 2٫0٪ |
| 12 |  وون کره جنوبی | (₩) KRW | 2٫0٪ |
| 13 |  دلار سنگاپور | SGD (S$) | 1٫8% |
| 14 |  کرون نروژ | NOK (kr) | 1٫8٪ |
| 15 |  پزو مکزیک | MXN ($) | 1٫7٪ |
| دیگر ارزها | 13٫8٪ | ||
| جمع کل[14] | 200٪ | ||
منطقهٔ یورو یک اتحادیهٔ مالی و اقتصادی شامل تعدادی از کشورهای عضو اتحادیهٔ اروپا است که یورو را به عنوان پول رسمی خود انتخاب کرده‌اند. در حال حاضر منطقهٔ یورو شامل 19 کشور می‌شود. سیاست‌های پولی این کشورها توسط بانک مرکزی اروپا تعیین می‌شود. این بانک توسط یک رئیس و شورایی متشکل از رؤسای بانک‌های مرکزی کشورهای عضو اداره می‌شود.
به جز بریتانیا و دانمارک، بقیهٔ کشورهای اتحادیهٔ اروپا نیز متعهد شده‌اند که وقتی شرایط ورود به منطقهٔ یورو را به دست آوردند این کار را انجام دهند. تاکنون هیچ‌یک از کشورهایی که به این اتحادیه وارد شده‌اند آن را ترک نکرده‌اند. کشورهای موناکو، سن مارینو، آندورا و دولت‌شهر واتیکان نیز طبق توافق‌هایی رسمی با اتحادیهٔ اروپا از یورو به عنوان پول ملی خود استفاده می‌کنند و اجازهٔ ضرب سکه‌های مخصوص به خود را دارند. کشورهای کوزوو و مونته‌نگرو نیز به‌طور یکجانبه یورو را پول رسمی خود اعلام کرده‌اند بدون اینکه عضو منطقهٔ یورو باشند و نماینده‌ای در بانک مرکزی اروپا و گروه یورو داشته باشند.
تمامی حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به سایت گلدشیکمال | GOLDSHIKMALL می باشد.
